ธรรมที่ทำให้เกิดความมั่นสนิทในธรรม เกิดความมั่นใจในการปฏิบัติธรรมถูกต้อง กำจัดความข้องใจสงสัยเสียได้ เมื่อเกิดธรรมสมาธิ คือความมุ่งมั่นในธรรม ก็จะเกิดจิตตสมาธิ คือความตั้งมั่นของดวงจิต
ธรรมสมาธิ ห้าประการ มีดังนี้
๑. ปราโมทย์ (ความชื่นบานใจ ร่าเริงสดใส)
๒. ปีติ (ความอิ่มใจ, ความปลื้มใจ)
๓. ปัสสัทธิ (ความสงบเย็นกายใจ, ความผ่อนคลายรื่นสบาย)
๔. สุข (ความรื่นใจไร้ความข้องขัด)
๕. สมาธิ (ความสงบอยู่ตัวมั่นสนิทของจิตใจ ไม่มีสิ่งรบกวนเร้าระคาย)
ธรรม หรือคุณสมบัติทั้ง ๕ ประการนี้ ตรัสไว้ทั่วไปมากมาย เมื่อทรงแสดงการปฏิบัติธรรมที่ก้าวมาถึงขั้นเกิดความสำเร็จได้ชัดเจน ต่อจากนี้ ผู้ปฏิบัติจะมุ่งหน้าไปสู่การบรรลุผลของสมถะ (หมายถึงได้ฌาน) หรือวิปัสสนา แล้วแต่กรณี ดังนั้น จึงใช้เป็นเครื่องวัดผลการปฏิบัติขั้นตอนในระหว่างได้ดี และเป็นธรรมหรือคุณสมบัติที่สำคัญของจิตใจที่ทุกคนควรได้ทำให้เกิดมีอยู่เสมอ
