สมาธิ คือการที่มีจิตใจจดจ่ออยู่กับเรื่องใด เรื่องหนึ่ง โดยไม่คิดฟุ้งซ่านไปคิดเรื่องอื่นๆ
การฝึกสมาธินั้นไม่ได้มีอยู่แค่ใน พุทธศาสนาเท่านั้น โดยการฝึกทำสมาธิมีมาก่อนสมัยพุทธกาลเสียอีก นอกจากนี้การฝึกสมาธิ มีอยู่ทั่วไปในศาสนาอื่นๆ รวมถึงลัทธิความเชื่อต่างๆ อีกมากมาย แม้แต่การเล่นโยคะก็มีเรื่อง สมาธิเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยในแต่ละกลุ่ม แต่ละความเชื่อก็มีจุดมุ่งหมายในการฝึก สมาธิ ที่แตกต่างกันออกไป เช่น ในศาสนาพุทธ การฝึกสมาธิก็เพื่อทำให้เกิดความสงบในจิตใจ โดยการฝึกทำสมาธิ ในพุทธศาสนา ก็ยังแบ่งเป็น 2 วิธี คือ สมาธิ และ วิปัสสนา สำหรับการทำสมาธิในศาสนาฮินดูนั้น เพื่อฝึกการควบคุมจิตใจ และ ควบคุมอารมณ์ ส่วนในลัทธิเต๋า นั้นทำสมาธิเพื่อให้เกิดความสงบ และเกิดความแข็งแกร่งและความสมดุล ของร่างกายและจิตใจ ตามหนัก หยิน และ หยาง หรือแม้แต่ในปัจจุบัน การฝึกอบรมพัฒนาศักยภาพของบุคคล ก็ยังนำหลักของการฝึกสมาธิเข้ามาใช้ ซึ่งส่วนใหญ่จะเรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า "Focus" ซึ่งก็คือการจดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งนั้นเอง แม้แต่ทางด้านการแพทย์ การฝึกสมาธิยังสามารถช่วยเกี่ยวกับอาการ สมาธิสั้น อีกด้วย
สำหรับการฝึกสมาธิ นั้น ไม่จำเป็นที่จะต้องฝึกในท่านั่งเท่านั้น ไม่ว่า จะเป็นการนอน การนั่ง การยืน หรือ แม้แต่การเดิน ก็สามารถใช้ในการฝึกสมาธิได้ ทั้งนั้น สำหรับการในทางพุทธศาสน์ นิยมทำสมาธิ ในท่านั่งขัดสมาธิ เพราะเชื่อว่าเป็นท่าที่ทำให้เข้าถึงความสงบของจิตใจได้ดีที่สุด การฝึกสมาธิมีประโยชน์หลายด้านไม่เฉพาะทางด้านศาสนาเท่านั้น การฝึกสมาธิยังมีประโยชน์ในชีวิตประจำวัน และสุขภาพจิต นานาประการอีกด้วย
